Zijn redelijke aanpassingen inclusief?
Hoe inclusief zijn onze redelijke aanpassingen? Als we het hebben over redelijke aanpassingen binnen het domein onderwijs gaat het eigenlijk bijna altijd over een afwijking van de “norm”. Redelijke aanpassingen zijn bedoeld om aan het gelijkheidsbeginsel tegemoet te komen. Historisch gezien spreken we eerst over formele gelijkheid. Iedereen letterlijk gelijk voor de wet. Ongeacht wie je was of welke eigenheid of identiteit je had, je moest mee met de stroom, de norm. Dat gelijkheidsbeginsel zorgde natuurlijk voor veel ongelijkheid. Mensen die niet mee konden. Mensen wiens levenskwaliteit net door dat beginsel achteruit ging.
Daarna kregen we een soort van substantieve gelijkheid. Er werd wel gekeken naar de beperking en de context en men werd er zich van bewust dat een ongelijke behandeling soms nodig was om de gelijkheid te kunnen nastreven. Die ongelijke behandeling is dan in onderwijs gegoten in de vorm van redelijk aanpassingen.
Om substantiële gelijkheid te verkrijgen echter blijf je altijd zitten met een wij/zij verhaal. De norm moet immers een toegift doen aan de smeker. Het is een soort van hiërarchie van geven en nemen. De school of de leerondersteuner gaat afwijken van het normale traject door aanpassingen te doen zodat het kind met de beperking zo weinig mogelijk ongelijkheid ervaart en mee kan met de klasgenoten. Er wordt bijna een soort dankbaarheid verwacht van de verzoeker, het kind met bijvoorbeeld de leerstoornis.
Zijn redelijke aanpassingen dus inclusief? Goh, je zou kunnen zeggen dat het een onvoldoende maar minimaal begin is. Of je zou vanuit het gelijkheidsbeginsel kunnen kijken en zeggen dat het net geen inclusie is.
Zolang er geen transformatie is van de redelijke aanpassingen naar fase 0 van ons zorgcontinuüm blijft het dus een ongelijkheid. Daarom is er voor onze leerondersteuners en onze scholen nog een lange weg af te leggen! We moeten in de eerste plaats de redelijke aanpassingen als een gewoon normaal gegeven zien en dan de echte transformatie maken: ze UDL (Universal Design For Learning) in onze klaspraktijk in zetten. Zodat ze geen gunst meer zijn, of een afwijking van de norm.
Can we do it? Yes, we can! Met heel veel inzicht, tijd en liefde lukt het ons wel!
